Medycyna spersonalizowana a badania kliniczne
W dzisiejszym dynamicznym świecie medycyna przechodzi rewolucję. Tradycyjne podejście do diagnostyki i leczenia chorób ustępuje miejsca nowoczesnemu podejściu, które skupia się na jednostce i jej indywidualnych cechach. Medycyna spersonalizowana staje się coraz bardziej powszechna, a badania kliniczne odgrywają kluczową rolę w tym rewolucyjnym procesie.
Medycyna spersonalizowana opiera się na idei, że każdy pacjent jest unikalny i wymaga indywidualnego podejścia do opieki zdrowotnej. Model wykorzystuje nowoczesne, molekularne metody diagnostyczne w celu dopasowania właściwego leku w odpowiedniej dawce do pacjenta, a nie do jednostki chorobowej. Dobór odpowiedniej terapii odbywa się z uwzględnieniem indywidualnych cech pacjenta: różnic genetycznych, środowiskowych i stylu życia, co zwiększa szanse na zahamowanie/całkowite wyleczenie choroby.
Podstawą medycyny personalizowanej jest gromadzenie i analiza istotnych danych zdrowotnych, przełożenie ich na właściwą skalę i zintegrowane wykorzystanie narzędzi oraz usług, aby osiągnąć „ofertę” opieki zdrowotnej, złożoną z elementów profilaktyki, diagnostyki, leczenia oraz kontroli stanu zdrowia.
Personalizowane podejście do terapii znajduje zastosowanie przede wszystkim w chorobach jednogenowych (np. mukowiscydoza), wielogenowych, wieloczynnikowych (np. cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów) oraz w onkologii klinicznej. Przykładem personalizowanego podejścia w onkologii jest leczenie celowane, zakładające dostarczenie leku dostosowanego do charakterystyki genetycznej indywidualnego guza i zniszczenie komórek nowotworowych (co wpływa przede wszystkim na komórki nowotworowe i minimalizuje oddziaływanie na komórki zdrowe – w porównaniu z chemioterapią).
Wiedza na temat molekularnych podstaw choroby wpływa na sposób opracowywania nowych leków oraz strategię badań klinicznych – nie jest to proces liniowy a zintegrowany, który obejmuje informacje zwrotne pochodzące z późniejszych etapów badań. Nowe podejście może łączyć dane molekularne, farmakologiczne i kliniczne pochodzące od pacjenta w jeden „system zarządzania wiedzą” (knowledge management system), który będzie ułatwiał zaprojektowanie odpowiedniego leku w odniesieniu do określonego – molekularnego typu choroby.
Produkty genów zidentyfikowanych jako odpowiedzialne za powstanie choroby są dobrymi biomarkerami i mogą być z powodzeniem stosowane w przedklinicznej i klinicznej fazie badań, co jest przykładem integracji procesu powstawania leków na różnych poziomach.
ABM wspiera rozwój medycyny personalizowanej poprzez tworzenie dedykowanych konkursów, których celem jest wsparcie innowacyjnych rozwiązań w obszarze celowanego leczenia, terapii komórkowych oraz innowacyjnych wyrobów medycznych. W 2015 roku rynek medycyny spersonalizowanej został wyceniony łącznie na około 1,26 biliona dolarów na całym świecie. W 2022 roku było to już 2,77 biliona dolarów.
Poprzez lepsze zrozumienie różnic między pacjentami i dostosowanie terapii do indywidualnych potrzeb, możemy osiągnąć znaczne postępy w skuteczności leczenia, zapobieganiu chorobom i poprawie jakości życia pacjentów. Medycyna spersonalizowana otwiera nowe możliwości dla pacjentów i jest kolejnym krokiem w przekształcaniu opieki zdrowotnej na całym świecie.
Bibliografia:
- Źródło internetowe: https://www.infarma.pl/innowacje/medycyna-personalizowana/; dostęp z dnia 3.07.23 r.
- Źródło internetowe: Medycyna personalizowana - Polska Koalicja Medycyny Personalizowanej (pkmp.org.pl); dostęp z dnia 29.06.23 r.
- Źródło internetowe: Personalized medicine - Statistics & Facts | Statista; dostęp z dnia 29.06.23 r.;
Autor: Sabina Matysiak
(data opracowania artykułu 06.06.2023 r.)