Dlaczego niektóre leki nie są dostępne w Polsce?
Współczesna medycyna rozwija się w imponującym tempie, oferując coraz skuteczniejsze metody leczenia wielu chorób od nowotworów, przez choroby rzadkie, aż po przewlekłe schorzenia autoimmunologiczne. Coraz więcej nowoczesnych leków trafia na rynek, dając pacjentom realną szansę na dłuższe życie, lepszą jakość codziennego funkcjonowania, a w wielu przypadkach całkowite wyleczenie.
Polska jako aktywny członek Unii Europejskiej, coraz skuteczniej integruje się z europejskim systemem ochrony zdrowia. Dzięki współpracy środowisk medycznych, organizacji pacjenckich i instytucji publicznych, rośnie liczba refundowanych innowacyjnych terapii, a procedury dopuszczania nowych leków stają się coraz sprawniejsze. Stopniowo zmniejsza się dystans, który przez lata dzielił nasz kraj od państw Europy Zachodniej.
Choć nadal nie wszystkie nowoczesne terapie są dostępne od razu, to zmiany zachodzą w dobrym kierunku. Polski system ochrony zdrowia coraz lepiej odpowiada na potrzeby pacjentów. Wzrost świadomości społecznej, dynamiczny rozwój krajowych programów zdrowotnych i międzynarodowa współpraca sprawiają, że coraz więcej chorych może liczyć na skuteczne leczenie w kraju bez konieczności szukania pomocy za granicą.
Dlaczego niektóre nowoczesne terapie, dostępne już w wielu krajach Europy, pojawiają się w Polsce z opóźnieniem? To złożony temat, na który wpływa wiele czynników systemowych, ekonomicznych i organizacyjnych. Dobrą wiadomością jest jednak to, że coraz więcej tych barier jest identyfikowanych i stopniowo usuwanych, co przyspiesza proces wprowadzania innowacyjnych metod leczenia również w naszym kraju.
Proces rejestracji leku oraz jego refundacja
Zanim lek pojawi się w aptece, musi uzyskać pozwolenie na sprzedaż. Część leków dopuszcza się od razu we wszystkich krajach Unii Europejskiej, a inne wymagają osobnej rejestracji w każdym państwie. Jeśli producent nie złoży takiego wniosku w Polsce, lek nie może być tu legalnie sprzedawany ani przepisywany.
Aby sprawdzić dostępność leku w danym kraju członkowskim UE, warto skorzystać ze strony Europejskiej Agencji Leków, która udostępnia bazę wszystkich zatwierdzonych w Unii Europejskiej leków.
Informacje o konkretnym leku można znaleźć, wpisując jego nazwę handlową lub substancję czynną w wyszukiwarce na stronie.
Dodatkowo, nawet jeśli jest dany lek jest już dostępny w aptekach, może on nie być refundowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Jeśli lek nie znajduje się na liście refundacyjnej, pacjent musi zapłacić 100% jego ceny. Zasady refundacji leku zależą od wielu czynników a metody naliczenia odpłatności zostały opisane w Ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych.
NFZ określa poziom odpłatności na podstawie między innymi analizy kosztów i skuteczności terapii. W efekcie, pacjenci mogą spotkać się z różnymi kategoriami odpłatności:
- Ryczałt – pacjent płaci stałą kwotę za lek.
- Częściowa odpłatność – pacjent dopłaca do ceny leku, ale nie ponosi pełnych kosztów.
- Darmowe leki – leki w pełni refundowane, szczególnie w ramach programów lekowych.
Polska lista refundacyjna publikowana jest kilka razy w roku. Zawiera spis leków refundowanych przez NFZ oraz poziomy odpłatności. Bezpośredni dostęp do ostatniego obwieszczenia refundacyjnego w tym do wykazu refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych Wyrób medyczny dostępne są pod linkiem.
Informacje o konkretnym leku można znaleźć, wpisując jego nazwę handlową lub substancję czynną w wyszukiwarce na stronie.
Warto jednak zauważyć, że Polska szybko dogania Europę w zakresie dostępności nowoczesnych terapii. W 2005 roku dostęp do nowoczesnych terapii onkologicznych w Polsce był znacznie ograniczony, a dostępność leków onkologicznych była w naszym kraju znacznie mniejsza niż w krajach Europy Zachodniej. Aktualnie dostępność nowoczesnych terapii onkologicznych w Polsce jest zdecydowanie lepsza. Przykładowo, wskaźnik refundacji leków onkologicznych rośnie rok rocznie i w 2023 wynosił już 46%. Więcej informacji na temat studium dostępności innowacyjnych leków w Europie można znaleźć w najnowszym raporcie.
W kontekście rozwoju nowoczesnych terapii, badania kliniczne odgrywają nieocenioną rolę, stanowiąc pierwszy krok w odkrywaniu nowych metod leczenia, które z czasem stają się standardem w terapiach. Udział w badaniach klinicznych daje możliwość bezpłatnego dostępu pacjentom, do innowacyjnych i zaawansowanych terapii i produktów leczniczych, które często nie są jeszcze dostępne na rynku.
Poprawa dostępu do nowoczesnych terapii w Polsce to ważna szansa, którą aktywnie podejmują środowiska medyczne, pacjenckie oraz instytucjonalne.
Źródła:
- https://www.infarma.pl/biuro-prasowe/informacje-prasowe/tempo-udostepniania-innowacji-medycznych-w-polsce-poprawia-sie,-ale-nadal-nie-odpowiada-na-aktualne-wyzwania/ dostęp z dnia 22.07.2025
- Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20111220696 dostęp z dnia 22.07.2025
- https://www.gov.pl/web/zdrowie/obwieszczenie-ministra-zdrowia-z-dnia-17-czerwca-2025-r-w-sprawie-wykazu-refundowanych-lekow-srodkow-spozywczych-specjalnego-przeznaczenia-zywieniowego-oraz-wyrobow-medycznych-na-1-lipca-2025-r dostęp z dnia 22.07.2025
- chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://efpia.eu/media/oeganukm/efpia-patients-wait-indicator-2024-final-110425.pdf dostęp z dnia 20.08.2025
Autorka: Wiktoria Miśkiewicz