Bakteriofagi – nasza broń przeciwko bakteriom antybiotykoopornym
Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organization – WHO) alarmuje, że globalny wzrost oporności drobnoustrojów na antybiotyki stanowi poważne zagrożenie, zmniejszając skuteczność powszechnie stosowanych antybiotyków przeciwko powszechnym infekcjom bakteryjnym.
Walka z lekoopornością drobnoustrojów została uznana przez Komisję Europejską, amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (Food and Drug Administration – FDA) i wiele organizacji międzynarodowych w tym Światową Organizację Zdrowia za działanie priorytetowe.
Czy istnieje alternatywa dla leczeniu zakażeń wywołanych przez bakterie antybiotykooporne?
Jako alternatywne rozwiązanie dla zwalczania infekcji bakteryjnych przy pomocy antybiotyków i chemioterapeutyków coraz częściej wymieniana jest terapia z użyciem bakteriofagów.
Bakteriofagi (w skrócie fagi) to rozpowszechnione w przyrodzie wirusy bakteryjne występujące powszechnie w glebie, oceanach, a nawet zasiedlające gorące źródła. Występują również w pokarmie i organizmach ludzi oraz zwierząt. Podane doustnie mogą przenikać do krwiobiegu i być wydalane z moczem. Bakteriofagi szybko penetrują z krwi do wątroby i śledziony, a także nerek, grasicy i otrzewnej. Dystrybucja fagów do narządów może też się odbywać poprzez naczynia limfatyczne. Wykazano, że mogą pokonywać barierę krew-mózg, nie tracąc zdolności do niszczenia bakterii.
Bakteriofagi infekują wyłącznie komórki bakteryjne. Zdolność efektywnego zabijania bakterii implikuje możliwość zastosowania fagów litycznych w profilaktyce i leczeniu infekcji bakteryjnych.
W 2005 roku Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej im. Ludwika Hirszfelda Polskiej Akademii Nauk utworzył Ośrodek Terapii Fagowej w odpowiedzi na ciągle rosnący problem lekooporności. Ośrodek ten zajmuje się kwalifikowaniem pacjentów i prowadzeniem terapii fagowej oraz monitorowaniem stanu pacjentów po zakończeniu terapii. Terapia taka prowadzona jest zgodnie z protokołem zatwierdzonym przez komisję bioetyczną. Obecnie ta forma terapii dostępna jest w ramach terapii eksperymentalnej, której idea wynika z punktu 37 Deklaracji Helsińskiej, a szczegółowe zasady regulowane są m.in. przez ustawę o zawodzie lekarza i lekarza dentysty z dnia 05.12.1996 r.
W grudniu 2023 roku Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej im. Ludwika Hirszfelda Polskiej Akademii Nauk został uhonorowany Polską Nagrodą Jakości 2023.
Bibliografia:
- Ośrodek Terapii Fagowej - Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej (hirszfeld.pl)
- Global action plan on antimicrobial resistance (who.int)
- Deklaracja Helsińska (nil.org.pl)
Autorka: Anna Bereda